#Ráwiyat

📜Irısqı
🐜

🔔Sulayman alayhissalam bir úlken qumırısqanı kórip onnan:
- "Kúnine qansha azıq jeyseń...?" - dep soradı. Qumırısqa:
- "Bir gúnji muģdar jeymen", dep juwap berdi...
Sulayman alayhissalam onıń qasına bir dana gúnjini qoyıp, ústine kese awdarıp ketti:
-"Hár kúni ırısqıńdı men ákelip turaman..!" dedi...
Sulayman alayhissalam erteńine kelip keseni ashıp qarasa ol qurırısqa gúnjiniń yarımın jep, qalģan yarımın uslap otırģan eken..!
Sulayman alayhissalam qumırısqaģa:
- "Sen maģan kúnine bir gúnji jeymen, dep edińģo! Yarımı awısıp qalıptı..!?" - dedi.
Qumırısqa Sulayman alayhissalamģa qarap:
- "Irısqım Alla taalanıń qolında eken, Alla taala maģan kúnlik ırısqımdı beriwdi umıtpaydı..! Buģan isenimim kámil..! Biraq kúnim sizge qalģannan keyin, esińizden shıģıp qalsa ne qılaman, degen oy menen yarımın alıp qoydım...
Óytkeni bendege isenim joq! Irısqı tek Alla taaladan boladı", dep aytqan eken..!

═══════❁✿❁═══════
Kanalımızģa mirat etemiz!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#Ráwiyat

📝📝📝Qiyanet

🔔Sultan Sálim Bazarlardıń birin kózden ótkerip aylanıp júr edi. Bir waqıtları quslardı satıp turģan jigitke kózi tústi. Ol qápestegi quslardıń hár birin bir altınģa satıp tur eken, biraq bir shette bólek turģan qápestegi bir qustı 50 altınģa satıladı, dep qoyģan eken. Sultan satıwshıdan sebebin soraģanda ol bılay juwap berdi:
- Bul óz aldına turģan qus sayrawı menen azatlıqta júrgen dosların óz átirapına jıynaydı hám olardıń da qolģa túsiwine sebepshi boladı, deydi. Sultan 100 tilla shıģarıp, sol qustı maģan ber dedi. Átirapındaģılar hayran qaldı. Sultan bul qustı ne qıladı eken dep qarap turdı. Sultan qustı qolına aldı da onı óltirdi de bılay dedi:
- Óz biradarların uslap bergen qıyanetkerdiń jazası sol boladı...

═══════❁✿❁═══════
Kanallarımızģa mirat etemiz!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#Ráwiyat

🔔Ámir Temur hám palker

Ámir Temur sarayında otırsa, aldına xızmetkerlerinen birewi juwırıp kelip:
- Shaqım, aldıńızģa dúnyadaģı eń ataqlı palker kiriwge ruxsat sorap tur, - dedi.
Ámir Temur kiriwge ruxsat berdi. Palker sarayģa kirip:
- Shaqım, xalıqtıń jol basshısı, men siziń keleshegińiz hám aldıńızda turģan urıslar haqqında aytıp beremen, - dedi.
Ámir Temur láshkerbasını shaqırıp:
- Mına palkerdi uslap, gellesin al! - dep buyırdı.
Láshkerbası palkerdiń gellesin alıp bolıp, Ámir Temurģa qarap:
- Shaqım, nege palkerdi óltiriwdi buyırdıńız? - dep soradı.
Ámir Temur:
- Bul palker meniń aldıma kelip, meni aldayjaq boldı, keleshegińdi aytıp beremen, deydi. Óziniń keleshegin, ózin ólim kútip turģanın bilmegen adam, meniń keleshegimdi qayaqtan bilsin! - degen eken...

👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇

Bizdi telegram sociallıq tarmaģında baqlap barıń!

═══════❁✿❁═══════
Kanallarımızģa mirat etemiz!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#ráwiyat

🔔 BASQA BÁLE TILDEN KELEDI

Ertede bir danıshpan ómir súrip, onıń úsh ulı, bir qızı bolıptı. Qızı da, ulları da, aqıllı bolıp erjetipti. Aydan ay, jıldan jıllar ótedi. Ákesi ábden qartayadı.
Kúnlerdiń birinde ákesi uyqılay almay bılay-bılay awnap jata almaydı. Bunı sezgen kempiri menen qızı:
– Sizge ne boldı, bir jerińiz awırıp júr me yaki alısta júrgen ballarıńızdı saǵınıp júrsiz be? - deydi.
– Awa, saǵındım. Onıń ústine bir ármanım ishimdi tırnap turadı.
Sonda qızı ákesiniń aldına kelip:
– Ármanıńızdı aytıńız, múmkin járdemimiz tiyip qalar, - deydi.
Ákesi aytadı:
– Heshqanday sır joq. Meniń úsh balamnıń bári de aqıllı. Sonda da birewiniń aqılı artıǵıraq bolıwı tiyis. Sonı biliw - meniń ármanım.
Qızı sál oylanıp:
– Ya, ata, soǵan da qıynalasız ba? Qıdırıp barıp balalarıńızdı sınap kelińiz, – dep qızı menen kempiri ákesiniń jol júriwine tayarlanadı.
Azıǵın, suwın tayarlap, atın ertlep berip jolǵa salıp jiberedi. Az júrdi me, kóp júrdi me kim bilsin. Bir kúni úlken balasına jetedi. Balası jaqsı húrmet penen kútip alıp, qolınan kelgeninshe sıylaydı. Eki-úsh kún jatıp sharshaǵanın basıp, tórtinshi kúni qaytpaqshı boladı. Balası jáne qoy aldırıp soyǵızadı. Awqat pisedi, góshin qazannan túsirip qoyıp, gúrtigin salıp atırǵanda, ákesi balasına qarap:
– Qaraǵım, ana góshtiń jaqsı jerinen kesip ber, – deydi. Balası jaqsı jeri sannıń góshi shıǵar dep san góshinen kesip beredi. Ákesi az ǵana awız tiyip qoyadı.
– Balam endi jaman jerinen bir kesip ber, - deydi. "Góshtiń de jaman jeri bola ma?" – dep ulı sál oylanıp turıp, jaman jeri degeni tis ótpeytuǵın sińir shıǵar dep sińirden kesip beredi. Sińirdi alıp, azǵantay awız tiyedi. Sońınan awqat ta keledi. Tamaǵın jep, sıylasıǵına ırza bolıp, el-jurt penen, balası menen xoshlasıp qaytadı.
Danıshpan jol júrip, ekinshi ulına keledi. Ekinshi ulı da jaqsı húrmet penen kútip alıp sıylaydı. Ákesi qaytar kúni birinshi balasına qoyǵan sorawın qoyadı. Ekinshi balası birinshi balasınıń islegenin qaytalaydı. Ekinshi ulına da ırza bolıp, qaytadı. Ol endi úshinshi ulına keledi. Úshinshi balası da jaqsı húrmet penen kútip alıp sıylaydı. Qaytatuǵın kúni eki ulına qoyǵan sorawın kishi ulına da qoyadı. Sonda genjetayı bul jerde bir sır bar shıǵar dep oylaydı. Keyin qoydıń basınıń góshinen, tilinen kesip beredi.
– Endi eń jaman jerinen kesip ber, balam, – deydi ákesi. Bala jáne tilinen kesip alıp beredi.
– Balam, bunıń qalay boldı, jaqsı jerinen kesip ber desem de, jaman jerinen kesip ber desem de tilinen kesip berdiń, – deydi ákesi. Sonda balası:
– Atajan, siziń sınap otırǵanıńızdı bilip turman. Jaqsı da, jaman da, urıs ta, jánjel de, ósek te – bári de usı tilden shıǵadı. Eki eli awızǵa tórt eli qaqpaq degendey, hár adam óz tiline saq bolsa, hesh waqıtta urıs-jánjel bolmas edi. Basqa bále tilden, degen eken.
Atası úshinshi balasınıń aqıllıǵına qattı razı bolıp qaytıptı deydi.


═══════❁✿❁═══════
Kanallarımızǵa aǵza bolıń 👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#Ráwiyat

📝Miynet nátiyjesi

🔔Burınģı zamanlarda bir patsha saraydıń jolına tas qoydırıp, ózi uzaģıraqtan qarap turıptı.
Mámlekettiń eń bay sawdagerleri, karwanları, saray hámeldarları sol tastı aylanıp ótip sarayģa kire beripti. Xátteki ayırımları qattı dawıslap: "Xalıqtan sonsha salıq jıynap alıwdı biledi, mına jolģa qarap ta qoymaydı" - dep tońqıldanıptı. Kúnlerdiń birinde awıldan sarayģa miywe alıp kiyatırģan diyqan joldaģı tastı kórip qalıptı. Soń toqtap, bar kúshin toplap, tastı joldan shetke shıģarıp taslaptı. Tastı shetke shıģarıp qaltasın endi arqalamaqshı bolģan eken, arılawda jerde jatırģan gúzege kózi túsipti. Ol gúzeni ashıp qarasa ishi tolı altın eken. Gúzeniń eń ústinde "Bul altınlar tastı alıp taslaģan adamģa tiyisli", - degen jazıw bolıp, oģan patshanıń móri basılģan eken. Waqıyadan juwmaq: hámme arız etip atırģan qıyınshılıqlarģa itibar bermey, wazıypanı orınlaģan adam álbette óz miynetiniń nátiyjesin kóredi.

══════❁✿❁══════

Kanallarımızǵa mirát etemiz!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#Ráwiyat

📜Jeti shelpek tarqatıwdıń paydası

🥞🥞🥞🥞🥞🥞🥞

🔔 İysa payģambar dáwirinde jeti shelpekke baylanıslı bir ráwiyat payda bolģan. Bir kúni ol el aralap júrgeninde bir awılģa gez keledi. Sol awılda bir digirmanshı bolıp, ol xalıqtıń biydayın jegizip aqshasın alıw menen birge unınan da urlap qaladı eken. Xalıq ábden shırlap ne islerin bilmey otır eken. Payģambardı kórip quwanısıp onıń aldına kelipti.
- Ya Allanıń elshisi, mına digirmanshı bizdi tonap boldı. Qansha eskertsek te qiyanetin qoyar emes. Elde basqa digirmanshı joq. Bul digirman áwelde xalıq iygiligi ushın salınģan edi. Biraq ol óz paydasın oylap haram jolģa berilip ketti. Siz duwa tileseńiz. Qiyanetin qoysın. Qoymasa allanıń qáhárine ushırasın, - dep iltimas etedi. Iysa:
- Ya, allam, mına xalıqtıń tilegin qabıl etegór, - deydi.
Digirmanshı sol kúni qorjının iynine salıp bir jaqqa ketip baratır eken. Bunı kórgen el, bul endi usıdan aman kelmeydi dep qalıptı. Kesh qarayģanda digirmanshı awılģa kirip kelipti. El-xalıq bunıń aman-esen kúlip-oynap kelgenin kórip payģambarģa barıptı. Iysa júriń birge barıp kóreyik dep digirmanshınıń úyine kelipti. Digirmanshı ùyine kirip qorjının hayalına bereyin dep atır eken.
Payģambar olarģa:
- Toqtońlar qorjındı ashıp kórińler, - depti.
Digirmanshınıń hayalı qorjındı ashıp kórip baqırıp jiberipti. Xalayıq jıynalıp barıp kórse qorjında bir qara jılan jetige bólinip ólip atır eken. Digirmanshınıń betinde qan qalmaptı. Sonda Payģambar:
- Siz búgin jolda ne isledińiz, qanday qayırlı iske qol urdıńız,- depti.
- Men azanda ketip baratırģanımda aldımnan adamlar shıģıp nan soradı. Olar úsh kúnnen beri dám tatpadıq degen soń, men qorjınımdaģı hayalım pisirip bergen jeti shelpekti olarģa berdim. Olar qolların jayıp Alla taala sizdi bále-apatlardan saqlasın dep maģan pàtiya berdi,- depti digirmanshı.
Sonda Payģambar:
-Seniń xalıqqa islegen qiyanetiń ushın Alla saģan zawal jiberdi. Qara shubar ala jılan seni shaģıp óltirmekshi edi. Biraq sen dárwishlerge sadaqa berip, bir báleden aman qaldıń. Jeti shelpek jılandı jetige bólip taslaptı. Endi jamanlıqtı toqtat, qiyanet isleme, xalıqtıń haqısın jeme,- deydi. Sonnan baslap digirmanshı haram islerin toqtatıp, sadaqa beriwdi ádetke aynaldırıptı.

══════❁✿❁══════

Kanallarımızǵa mirát etemiz!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#ráwiyat

🔔NAN QÍYQÍMÍN SHASHPA

Muxammed payǵambar merajǵa barǵanda bir adamdı kóredi. Ol túyeniń ústine minip alıp, qolına uzın iynedey aǵash alıp alǵan eken. Sonıń menen tawdı-tastı shuqıp, bir nárse izlep júredi. Joqarıdan bir qus tez-tez ushıp kelip onıń basınan shoqıp ótedi. Payǵambar Jábirayıl perishteden:
- Bul kim? Ne islep júrgen adam? - dep soraydı. Perishte:
- Bul adam pániy dúnyada nannıń qıyqımın qalay bolsa solay shashıp jegen. Ísırap, obal degendi bilmegen. Ísırap etkeni ushın Alla taala ol adamǵa mahshar maydanında jer betinde ózi túsirgen nannıń qıyqımın túyeniń ústinde júrip tergizedi, - deydi.
- Al qus ne ushın qayta-qayta onı shoqıp ketedi?
- Ol nannıń qıyqımın ayaq astı etip, jıynawǵa erinetuǵın edi. Sol shashqan nanlarınıń obalı qara qusqa aylandırıp, tóbesinen solay shoqıp ketedi, - dep juwap beredi.
Payǵambarımız merajdan kelgennen keyin sahabalarına nannıń qıyqımın shashpaw, terip alıp qásterlew tuwralı násiyat aytqan. Usı násiyat bizge de jetip qaraqalpaqlar "payǵambar súnneti" dep nandı húrmetleytuǵın bolıptı. Házirge deyin xalıq arasında "nannıń qıyqımın shashpań, obal boladı. Qut-bereketti perishteler nannıń qıyqımına jasıradı eken. Qıyqımdı terip jeseń, bay bolasań" degen de túsinikler bar.


═══════❁✿❁═══════
Kanallarımızǵa mirát etemiz👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#Ráwiyat

📜Bir qalta shege

Bárqulla adamlar menen básekilesip, urısıp júretuģın bir jigit bar eken, Bir kúni ákesi oģan bir qalta shege berip:
- Adamlar menen tartısıp qalģanıńda, hár saparı aģashqa bir shege qaq, - depti.
Jigit birinshi hápteden-aq aģashqa 37 shege qaģıptı. Keyingi háptelerden baslap, ózin basqarıwģa háreket etipti. Kúnnen-kùnge shege qaģıwdı azaytıptı. Aqırı, bir kúni bir shege de qaqpaptı. Bul jaģdaydi ákesine kelip aytıptı. Ákesi onı aģashtıń qasına alıp kelipti.
-Búginnen baslap heshkim menen urıspaģan kúnleriń ushın bir shegini suwırıp al, - depti.
Kúnler óte beripti. Aqırı bir kúni aģashta bir de shege qalmaptı.
Ákesi oģan:
- Bárekkálla, jaqsı is qıldıń, endi bul aģashqa dıqqat penen qara, ilme-tesik bolıp ketipti. Aldınģıday kórkem emes. Adamlar menen urısar ekenseń, hárbir jaman sóz kewilde daq payda etedi. Endi keshirim sorap, jaqsı sózler aytıp, kewillerine málhám bolıwıń kerek, - depti.

══════❁✿❁══════

Kanallarımızǵa aģza bolıń👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#Ráwiyat

🕋

🕌Orazalarıńız qabıl bolsın, alla jolında oraza tutqan qádirdanlar!

══════❁✿❁══════

Kanallarımızǵa aģza bolıń👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#ráwiyat

🔔 Haqıyqıy doslıq


Bir danıshpannan soradı:
– Joldasıńızdıń shın doslıǵın qalay bilip alasız?
– Ǵam-táshwishime sherik boladı, halımnan xabar aladı, kemisimdi toltıradı, qáte-kemshiligimdi keshiredi, rábbimdi esletedi. Mine, usı islerden bilip alaman.
– Oǵan múnásip tárizde qalay juwap qaytarasız?
– Onıń haqqına qalıs duwa qılıw menen, – degen eken.



══════❁✿❁══════

Kanallarımızǵa aǵza bolıń👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#óner_haqqında
#ráwiyat
#etimologiya

📜 Bir danıshpan balalarına bılay dep násiyat aytqan eken:

⚡️ «Perzentlerim, óner úyreniń, sebebi, mal-múlikke isenim joq. Altın-gúmisten ayrılıp qalıwıń qápelimde: ya urı aladı, ya óziń qárejet qılıp tawısasań. Tek ǵana óner – aǵar bulaq hám káni dúnya. Qolında óneri bar adam hámelden tússe – ǵárip bolmaydı, sebebi onıń óneriniń ózi bir dáwlet, qay jerge barsa da ózi izzette, ornı tórde boladı, al óneri joq adamnıń hesh jerde qádiri bolmaydı, tilenshilik penen kúni keshedi».


🔰 ÓNER sóziniń etimologiyası

⚡️ Óner arabsha sóz bolıp, hunarun «óner; bilim, kónlikpe, sheberlik, ustalıq; kásip» - kásip, mamanlıq, qánigelik.



══════❁✿❁═════
Kanallarımızǵa aǵza bolıń!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#ustaz_haqqında_sóz
#1_oktyabr
#ráwiyat


🛎 AQÍLLÍ USTAZ


⚡️ Shákirt ustazına ruwxıy kámillikke erisiw ushın bir
neshe sorawlar berdi:

🔹 «Awırıwdıń dawası ne?», - dep soradı.
Ustazı: «Dawası – sabır», - dep juwap berdi.

🔸 «Jetiskenlikke erise almawdıń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – sol isti tákirar ámelge asırıw» - dep juwap berdi.

🔹 «Kóre almawshılıqtıń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – ózin bilmegenge alıw», - dep juwap berdi.

🔸 «Kámbaǵallıqtıń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – qanaat», - dep juwap berdi.

🔹 «Ázziliktiń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – iyman», - dep juwap berdi.

🔸 «Kórimsizliktiń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – shıraylı ádep-ikramlılıq», - dep juwap berdi.

🔹 «Nadanlıqtıń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – ilim úyreniw», - dep juwap berdi.

🔸 «Aqmaqlıqtıń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – úndemey turıw», - dep juwap berdi.

🔹 «Dushpanshılıqtıń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – ihsan, jaqsılıq qılıw», - dep juwap berdi.

🔸 «Jaqtırmawdıń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – muhabbat», - dep juwap berdi.

🔹 «Músiybettiń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – istiǵfar aytıw», - dep juwap berdi.

🔸 «Nápsiniń gúna qılıwǵa bolǵan qálewiniń dawası ne?» - dep soradı.
«Dawası – nápsini qálep atırǵan sol qálewlerinen ayırıw», - dep juwap berdi.




══════❁✿❁══════
Kanallarımızǵa aǵza bolıń👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#ráwiyat

🛎 Maman biy

Maman biy óz zamanınıń júdá aqıllı adamı bolǵan. Onnan danalıq sózlerdi esitip turıwdı adamlar arman etedi eken.
Medirese saldırıp atırǵan bir baydıń awılına kiyatırǵan Maman biy baydıń úyine barmay, qaytıp ketkende, bay onıń izinen barıp, ne ushın kelmey ketkenliginiń sebebin soraydı. Sonda Maman biy qasındaǵı eki joldasınıń ıqtıyarına qaratpay onı alıp ketkenligin aytqanda, bay bunıń mánisine túsinbeydi. Siziń qasıńızda eki joldasıńız kórinbeydi ǵoy,— dep isenbeslik bildiredi. Sonda Maman biy qasındaǵı «ǵarrılıq» penen «jarlılıq» degen eki joldasın aytıp túsindirgende, ne derin bilmey, sózden jeńilgen bay úyine qaytıp ketedi.
Bunda Maman biy: «Sóz tapqanǵa sharam joq», — degendey, joq jerden dálilli sóz tawıp, isinip, ókpelep kiyatırǵan baydan biymálel qutılǵan.
Qaraqalpaqlar Jańadáryadan Xorezmge kóship kelerinde ruqsat alıw ushın, Xiywanıń xanı Mádreyimge birneshe adamların jiberedi. Bul adamlar xanǵa barıp: «Bizlerdi óz puqaralarıńız etip alıń»,— dep soraydı. Sonda xan: «Men sizler menen sóylespeymen. Maǵan sizlerdiń basshıńız kerek. Sizlerdi kóshkende baslap júretuǵın, aqıl beretuǵın, basshılıq etetuǵın adam bar. Maǵan sol adam kelsin», — dep kelgen adamlardı qaytarıp jiberdi. Xanǵa kelgen adamlar bul awhaldı eliniń basshısı, aqıl bereri Maman biyge aytadı. Ol waqıtları Maman biy qartayǵan edi. Solay bolsa da, Maman biy atlanıp xanǵa ketipti. Maman biy xannıń aldına barǵan waqıtta xan oǵan: «Sizge meniń úsh sorawım bar»,— depti. Maman biy: «Aytıńız», — depti.
— Sózdiń anası ne? Suwdıń anası ne? Joldıń anası ne? — depti xan. — Sózdiń anası — qulaq. Suwdıń anası — bulaq. Joldıń anası — tuyaq. Siziń sorawlarıńızdıń juwabı usı boladı, — dep durıs sheshipti. Xannıń sorawın sheship bolǵannan keyin: «xanımız, siziń xanlıǵıńızǵa shaǵımım bar», — depti.
Xan:
— Ne ushın, sebebin aytıń? — dep soraptı. Sonda Maman biy:
— Sebebi kózińiz benen kórmey, qulaǵıńız benen esitpey-aq jazıqsız janlardı darǵa asa beresiz. Qulaq penen kózdiń arası tórt eli-aq ǵoy, taqsır, — depti.
Maman biydiń júdá aqıllı ekenligin túsingen xan arjaǵın ayttırmay-aq:
— Men túsindim. Siziń xalqıńız meniń puqaralarım boladı. Siz sol xalıqtıń basshısı bolasız, — dep Maman biydi sarpaylap qaytarıptı.


══════❁✿❁═════
Kanallarımızǵa aǵza bolıń!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#til_haqqında
#ráwiyat

🔔Til biliwdiń paydası

Jalaladdin Rumiydiń "Masnaviyi manaviy" shıǵarmasında keltirilgen bir ráwiyat boyınsha, hár túrli qaladan kelip qalǵan tórt adamㅡparsı, túrk, grek hám arab birgelesip bazar janında ushırasıp qalıptı. Bir keńpeyil, saqıy adam olarǵa bir dirham sadaqa berip ótip ketipti. Dirham ortada, sebebi onda hár biriniń haqı bar. Bul pulǵa qanday da bir jeytuǵın nárse satıp almaqshı boladı. Sonda parsıㅡangur, túrkㅡjúzim, grekㅡistofil, arabㅡinab jemekshiligin aytadı. Arada jánjel payda boladı: tórtewi de áyne bir nárseni, yaǵnıy júzimdi qálep turǵan bolsa da, bir-biriniń tilin túsinbegeni ushın jaǵalasıp ketedi.
Danıshpan shayır ráwiyattı bılay juwmaqlaydı: olardıń janınan bir neshe tildi biletuǵın bir danıshpan adam ótkende, hámmeniń tilegi bir ekenligin túsingen hám qollarınan puldı alıp, júzim keltirip bergen hám sonıń menen jánjelge noqat qoyǵan bolar edi.


══════❁✿❁═════
Kanallarımızǵa aǵza bolıń!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim

#ráwiyat

QAYDAN SHÍQQAN XALQAMAN?

Bul gáp xalıq awzında házir siyrek qollanıladı. Ol kóbinese Shomanay, Qanlıkól, Qońırat rayonlarınıń aymaqlarında jasawshı qaraqalpaqlardıń tillerinde gezlesedi. Bunıń mánisi «Oǵan til tiygiziwge bolmaytuǵın qanday adam»,- degendi ańlatadı. Mısalı: bir jıynalısta yamasa kópshiliktiń kózinshe birewdiń geypara jaǵımsız islerin betine aytıw kerek bolıp atırsa, al ekinshi birewler onı gáp etpey-aq qoyıń da -dep arasına tússe, «Nege onı qorǵaysız, óytip ol qaydan shıqqan xalqaman» - dep aytıladı. Qariya adamlardıń aytıwlarına qaraǵanda bul gáptiń elde qalıwına mınaday sebep bolsa kerek. Bir zamanlarda Aybúyir tawınıń eteginde Ketenler bazarı degen úlken bazar bolıptı. Ol qaraqalpaqlardıń qoldawlı urıwınıń Qáliyjan degen taypasınıń bazarı eken. Olar úlken bir ruw bolıp Aybúyir tawınan Aral teńiziniń etegine shekemgi, hátte sır Túrkistan jaǵalarına shekemgi aralıqlarda jaylasıptı. Olar basqa xalıqlardan ǵárezsiz jasaǵan. Ketenler bazarında hámme nárse molshılıq hám arzan boladı eken. Jurtshılıq onı "Qaliyjanlardıń bazarı",- dep ataǵan. Bul bazarǵa qazaqlar da, túrikmenler de, ózbekler de bazarlawǵa keledi eken. Bul jerdi Xorezimliler Qáliyjanlar yamasa xalqı aman jerler dep ataydı eken. Sonıń ushın oǵan til tiygiziwge bolmaydı. Ol iláhiyda jaratılǵan húrmetli orın dep tanılǵan. Sol ushın kóp jıllar Qaliyjan, Qaliyjannıń eli, Xalqı aman - dep te atalǵan. Kóp jıllardıń ótiwi menen bul gáp "Xalqı aman" yamasa qosılıp Xalqaman,- degen sózge kóship ketken. Sol sebepli elde sóz aytıwǵa bolmaytuǵın bolsa, bul "Qaydan shıqqan xalqaman",- dep aytılatuǵın bolǵan.


══════❁✿❁═════
Kanallarımızǵa aǵza bolıń!👇

📚 @qaraqalpaq_tilim_qalqanim
📚 @qara_qalpaq_tili
📚 @ana_tilim_qalqanim